Co roku 23 lutego obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. O jej przyczynach i leczeniu mówi wiele badań, teorii, które mniej lub bardziej oparte są na nauce, a w przestrzeni publicznej i prywatnej pojawiają się najróżniejsze opinie – często wynikające z osobistych przekonań osób wypowiadających się. Według badań (WHO, raportów NFZ, badań wykonywanych przez niezależne podmioty) depresja od lat przybiera na sile, a stres i lęk ostatnich trzech lat, jeszcze nasilają objawy depresji.
Czym jest depresja?
Depresja jest zjawiskiem złożonym. Najczęściej mówi się o niej w ujęciu biologicznym i/lub psychologicznym, a właściwie mówi się o współwystępowaniu tych czynników. Jest różnorodna i nie można wyłonić jej pojedynczej przyczyny. Biologicznie wiąże się z zakłóceniem poziomu neuroprzekaźników i hormonów (podwyższonym poziomem kortyzolu). Z punktu widzenia psychologii jej objawy to często obniżone odczuwanie zainteresowania, przyjemności i radości, podwyższone poczucie smutku, gniewu, niepokoju i wstydu. Obraz siebie, świata i przyszłości napawa pesymizmem. Osoby z depresją wykazują obniżoną aktywność i izolują się społecznie.
Depresja u różnych osób będzie miała różny przebieg. Nawet ta sama osoba będzie odczuwała ten stan różnie w różnych okresach życia. Europejscy medycy diagnozują ją na podstawie objawów ujętych Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11. Nie jest, i nie powinna być, diagnozowana na podstawie osobistych przekonań i opinii, co szczególnie istotne w obliczu zalewu różnej jakości wypowiedzi na temat depresji pojawiających się w przestrzeni publicznej.
Emocje, znaczenia, „Ja”, wzrost i utknięcie.
Emocje są niezbędnym, adaptacyjnym i dynamicznym mechanizmem, dzięki któremu automatycznie możemy ocenić sytuację i działać. Jednocześnie, to kim jesteśmy oddziałuje na to, jakie znaczenie przypisujemy naszemu obecnemu doświadczeniu i buduje spójną narrację o nas samych i o sytuacji, w której jesteśmy. Równocześnie zatem czujemy emocje oraz poddajemy refleksji to, co nas spotyka, a oba te procesy oddziałują na siebie nawzajem. Budowanie „Ja” jest procesem łączenia przez osobę czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Interakcja tych czynników daje motywację do działania i możliwość funkcjonowania w sposób optymalny i umożliwiający wzrost (więcej na temat emocji wg EFT pisaliśmy TU). Mechanizmy, które powodują powstawanie zaburzeń związane są z niezgodnością, brakiem płynności w doświadczaniu. Mogą wiązać się z usztywnionym sposobem nadawania znaczeń, wypieraniem prawdziwych doświadczeń, zbudowanym na przeszłości doświadczaniem siebie. Często w takich sytuacji doświadczamy, rozdarć, konfliktów wewnętrznych, poczucia niedopasowania.
Depresja według EFT
Reakcja depresyjna aktywuje się w przypadku przykrych, przekraczających możliwości doświadczeń emocjonalnych. Często wtedy, gdy równocześnie odczuwamy własne niedostosowanie i brak wsparcia. Niejednokrotnie jest wywoływana przez skojarzenie z przeszłymi doświadczeniami straty, porażki, zaniedbania lub poniżenia.
Depresja jest zaburzeniem emocjonalnym, w którym obniżone jest poczucie żywotności i umiejętności tworzenia silnego „Ja”. Osoby z depresją doświadczają wstydu. Widzą siebie jako słabych, bezwartościowych i zasługujących na karę. Drugą siną emocją jest lęk. Dominuje bezradność, brak nadziei i poczucie zagrożenia. Ograniczona jest możliwość emocjonalnej regulacji, akceptacji, czy choćby pełnego zrozumienia swojego doświadczenia. Nie ma możliwości kontaktu ze swoimi pierwotnymi, przystosowawczymi emocjami. Pojawia się poczucie beznadziei. Aby je przetrwać i poradzić sobie, organizm zwalnia, ograniczając liczbę docierających bodźców. Depresja ma różne oblicza – także ochronne. Czasem dzięki niej zwracamy uwagę otoczenia i możemy doświadczyć wsparcia i troski. Depresja równocześnie obniża witalność, jak i jest jej wyrazem.
Psychoterapia depresji według EFT
Terapia skoncentrowana na emocjach główny nacisk kładzie na przetwarzanie emocji. Klient wydobywa wspomnienia i ma możliwość ponownego ich przeżycia – tym razem wraz ze wspierającym terapeutą i w bezpiecznym dla siebie otoczeniu. Powraca możliwość elastycznego, spontanicznego reagowania i dostosowania się do sytuacji. Dzięki temu utknięcie się zmniejsza, a emocje odżywają. Znów ważne i zrozumiałe są własne potrzeby. Doświadczeniu nadawane są adekwatne znaczenia. W bezpiecznej relacji terapeutycznej pojawia się możliwość ukojenia emocjonalnego i znalezienia adekwatnych sposobów zaspokajania potrzeb. Ten proces wzmacnia „Ja”, a zmiana doświadczenia przez doświadczenie ma moc leczącą.
Źródło: Greenberg, L.S. Watson, J.C. “Terapia depresji skoncentrowana na emocjach”.