Terapia par skoncentrowana na emocjach łączy w sobie skupienie na indywidualnym doświadczeniu każdego z partnerów w związku z poszukiwaniem powtarzających się wzorców w interakcji między partnerami oraz ich zmianą na bardziej elastyczne i lepiej służące związkowi.
Problemy w parze zgłaszane na terapii
Pary, które zgłaszają się na terapię małżeńską najczęściej definiują swój problem jako niemożność porozumienia się ze sobą nawzajem, problemy w komunikacji w związku. Czasem mówią o poczuciu dystansu lub nadmiernej kontroli ze strony partnera, o wzajemnym obwinianiu się czy poczuciu, że związek się wypalił, a partnerów nic już ze sobą nie łączy. Czasem przychodzą pod wpływem specyficznych wydarzeń, np. zdrady, poważnej choroby jednego z partnerów czy innego kryzysu życiowego.
Terapia par skoncentrowana na emocjach zakłada, że podstawowym źródłem problemów w parze jest utrata kontaktu emocjonalnego i poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego w relacji z partnerem. Większość walk i konfliktów między partnerami to skutek owego utraconego poczucia bezpieczeństwa, to protest przeciwko emocjonalnej rozłące.
Psychoterapia par skoncentrowana na emocjach i teoria przywiązania
Terapia par skoncentrowana na emocjach (Emotionally Focused Therapy for Couples - EFT) została stworzona przez kanadyjską badaczkę i psychoterapeutkę, dr Sue Johnson. Inspiracją do jej stworzenia była m.in. teoria przywiązania Johna Bowlby’ego oraz badania nad relacjami partnerskimi osób dorosłych prowadzone pod koniec XX i na początku XXI wieku. Relacja miłosna jest w niej postrzegana jako forma przywiązania, więź emocjonalna mająca zaspokoić wrodzoną potrzebę bezpieczeństwa każdego człowieka, również dorosłego.
Emocjonalna niedostępność partnera wywołuje w nas negatywne emocje. Przede wszystkim strach, ale również gniew czy smutek. Strach pojawia się kiedy czujemy, że nasze przetrwanie jest zagrożone. W sytuacji postrzeganego zagrożenia walczymy z partnerem lub wycofujemy się. Walczymy o bycie zauważonym, kontakt, zaspokojenie potrzeb. Wycofujemy się, by zachować kontrolę, nie pozwolić się skrzywdzić.
W dzieciństwie, w kontakcie z ważnymi osobami, tworzymy swój indywidualny styl przywiązania: bezpieczny, lękowo-unikowy lub lękowo-ambiwalentny. Ten styl przywiązania wpływa na to jak funkcjonujemy w dorosłych relacjach miłosnych. Emocjonalna nieobecność partnera (postrzegana subiektywnie) prowadzi do różnych reakcji: złości i sprzeciwu, poszukiwania partnera i silnej potrzeby bycia blisko, utraty nadziei i wreszcie odsunięcia się, emocjonalnej separacji.
Rozpoznawanie szatańskich dialogów w trakcie psychoterapii par
Partnerzy, którzy odczuwają zerwanie emocjonalnej więzi wchodzą ze sobą w negatywne interakcje, które Sue Johnson nazywa „szatańskimi dialogami” i porównuje do tańca. Ich rozpoznanie stanowi punkt wyjścia terapii par skoncentrowanej na emocjach. Istnieją trzy podstawowe wzorce negatywnych interakcji w parze:
- „Znaleźć tego złego” – to wzajemne atakowanie się, obwinianie, oskarżanie
- „Polka protestacyjna” – jeden z partnerów wysuwa żądania w proteście przeciwko emocjonalnej rozłące, drugi postrzega to jako krytykę i wycofuje się
- „Zastygnąć i uciekać” – to defensywne zamknięcie się na siebie nawzajem, partnerzy sprawiają wrażenie, że niczego nie czują i nie potrzebują
Cele psychoterapii par skoncentrowanej na emocjach
W trakcie psychoterapii partnerzy uczą się:
- rozpoznawać i zauważać negatywne wzorce interakcji pojawiające się w odpowiedzi na odczuwany brak poczucia bezpieczeństwa
- rozpoznawać i wyrażać emocje i potrzeby leżące u podłoża „szatańskich dialogów”, pokazywać wrażliwsze części siebie, podejmować ryzyko odsłaniania siebie przed partnerem
- stawać się wyczulonym na partnera, dostrajać się do niego
- odtwarzać lub budować bliską, bezpieczną więź z partnerem
- budować nowe wzorce interakcji oparte na miłości i więzi
Jak pisze Sue Johnson w książce „Przytul mnie”: „EFT nie tylko pomaga leczyć relacje, ale również tworzy relacje, które leczą.”