Jednym z warunków skuteczności procesu psychoterapii, czy to indywidualnej czy małżeńskiej, jest zbudowanie i podtrzymywanie tzw. przymierza terapeutycznego (relacji terapeutycznej) pomiędzy psychoterapeutą a klientem / klientami. W psychoterapii par skoncentrowanej na emocjach nawiązanie przymierza terapeutycznego z każdym z partnerów zgłaszających się wspólnie po pomoc jest podstawowym zadaniem terapeuty w trakcie pierwszych spotkań. Na kolejnych etapach, psychoterapeuta jest także partnerem pomagającym w porządkowaniu i nazywaniu doświadczenia emocjonalnego będącego udziałem każdego z partnerów tworzących związek. Jest też przewodnikiem w tworzeniu nowego „tańca” (nowych sposobów wzajemnego wchodzenia w interakcję) pary.
Trzy składowe przymierza terapeutycznego
Pozytywne przymierze terapeutyczne powstaje kiedy:
- Istnieje więź pomiędzy klientem a terapeutą, w której klient postrzega terapeutę jako odpowiednio wspierającego i ciepłego.
- Klient postrzega zadania proponowane przez psychoterapeutę jako pomocne i ważne, a kiedy tak się dzieje, para angażuje się w proponowane zadania. Ten element najbardziej przyczynia się do efektywności terapii EFT.
- Obu stronom procesu przyświecają te same cele. W przypadku terapii par skoncentrowanej na emocjach, podstawowym ogólnym celem jest zbudowanie lub odbudowanie bezpiecznej więzi emocjonalnej pomiędzy partnerami.
Postawa terapeuty – triada rogersowska
W powstawaniu dobrego przymierza ważną rolę odgrywa postawa psychoterapeuty wobec klientów, ich problemów oraz możliwości zmiany. W EFT, które czerpie m.in. z podejścia skoncentrowanego na osobie, stworzonego przez Carla Rogersa, postawa ta zawiera następujące elementy:
- Empatyczne dostrojenie do każdego z klientów z osobna. Terapeuta stara się wejść do świata przeżyć klienta, poznać go i poczuć jak to jest być tą osobą, w tym kontekście sytuacyjnym. Jest uważny zarówno na werbalne, jak i niewerbalne sygnały emocjonalnego doświadczenia klienta.
- Akceptacja – rozumiana jako brak osądzania, szacunek dla klienta takiego, jaki jest, jakim się prezentuje. W EFT chodzi tu o szacunek dla doświadczanych przez klienta stanów emocjonalnych, niekoniecznie zachowań. Negatywne zachowania są postrzegane jako sposób przystosowania się klienta do okoliczności.
- Autentyczność, rozumiana jako dostępność terapeuty i reagowanie na partnerów w sposób, który buduje ich zaufanie do psychoterapeuty. Oznacza ona również gotowość terapeuty do wyjaśniania proponowanych interwencji i celów, jakim służą.
Postawa psychoterapeuty - specyfika terapii par
W przypadku terapii par, psychoterapeuta angażuje się nie tylko w każdego z partnerów, ale również związek, system jako całość. Widzi i akceptuje relację taką jaką opisują ją partnerzy na początku terapii, jaką on sam postrzega i potrafi precyzyjnie odzwierciedlić partnerom ich specyficzne wzorce relacyjne i cykle interakcji, w które wzajemnie wchodzą. Empatyczna postawa terapeuty sprawia, że klienci są w stanie zobaczyć siebie zarówno jako współtwórcę ich charakterystycznego „tańca”, jak i jego swoistą „ofiarę”. Zainteresowanie terapeuty poznaniem indywidualnego doświadczenia każdego z partnerów w obecności drugiego partnera sprzyja zobaczeniu siebie nawzajem przez partnerów w nowym świetle, a to przyczynia się również do zmiany w związkowych interakcjach.
Jakość przymierza terapeutycznego jest regularnie monitorowana przez terapeutę w trakcie całego procesu terapii. Jeśli nastąpi w nim jakieś naruszenie, jego odbudowa staje się priorytetem.
Artykuł powstał na podstawie książki The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy autorstwa Susan M. Johnson (Taylor & Francis Books, Inc., 2004)